حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و همسر امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام یکی از بانوان قدسی عالم بشریت و مهتر زنان عالم است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله درباره وی فرمود: ففاطمة حوراء فی صورة انسیّة، فاذا اشتقت الی الجنّة قبلت فاطمة، فأشمّ منها رائحة الجنّة[۱]؛ فاطمه، حوری (بهشتی) است که به صورت انسان آفریده شده است. من هرگاه مشتاق بهشت می‌شوم به نزد فاطمه می‌روم و بوی بهشت برین را از وی استشمام می‌کنم.
حضرت فاطمه سلام الله علیها آخرین فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله از همسرش حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها است که در سال پنجم بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله در مکه معظمه دیده به جهان گشود.
در ایام هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله این بانوی شریف نیز به مدینه هجرت کرد و پس از مدتی با پسرعمویش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام ازدواج نمود. ثمره ازدواج مبارک آثار آنان دو پسر و دو دختر به نام‌های امام حسن مجتبی علیه‌السلام، امام حسین علیه‌السلام، حضرت زینب کبری سلام الله علیها و ام‌کلثوم سلام الله علیها می‌باشد.
همچنین در هنگام رحلت پدرش پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به فرزند دیگری حامله بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله او را "محسن" نام نهاده بود. ولیکن پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله ناملایمات فراوانی از اصحاب پدرش به ویژه غاصبان خلافت اسلامی متحمل شد و بر اثر آن، جنین او سِقط و پیش از تولد در رحم مادرش شهید گردید.
حضرت فاطمه سلام الله علیها از آن پس بیمار شد و روز به روز حالش سخت‌تر گردید تا این که در جمادی الاول سال یازدهم قمری دیده از جهان فروبست و روح ملکوتی‌اش به روح پاک و قدسی پدرش پیوست.[۲]
درباره تاریخ شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها اکثر مورخان و سیره‌نویسان شیعه متفقند که این حادثه جانسوز در ماه جمادی به وقوع پیوست، ولیکن در این که کدام یک از دو ماه جمادی الاول و جمادی الثانی بوده است، اتفاق نظر ندارند. زیرا برخی از آنان معتقدند که آن حضرت پس از رحلت پدرش پیامبر صلی الله علیه و آله تنها هفتاد و پنج روز و برخی دیگر می‌گویند نود و پنج روز زنده بود.
آن‌هایی که هفتاد و پنج روز را برگزیده‌اند، شهادتش را در روز سیزدهم جمادی الاول می‌دانند. ابن أبی ثلج بغدادی در "تاریخ الأئمة علیهم‌السلام" در این باره گفت: و اقامت (فاطمة الزهراء سلام الله علیها) مع امیرالمؤمنین علیه‌السلام من بعد وفاة رسول الله صلی الله علیه و آله خمسة و سبعین یوما.[۳]
علامه طبرسی با این که می‌گوید: و بقیت (فاطمه سلام الله علیها) بعده (رسول الله صلی الله علیه و آله) خمسة و سبعین یوما، با این حال تاریخ شهادتش را در سوم جمادی الاخره می‌داند و در این باره گفت: توفیت الزهرا سلام الله علیها فی الثالث من جمادی الآخرة سنة احدی عشرة من الهجرة.[۴]
به نظر می‌آید که علت اختلاف اقوال علما درباره تاریخ شهادت آن حضرت، از دو چیز سرچشمه گرفته است:
اول: این که آن حضرت پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله، هفتاد و پنج روز زنده بود یا نود و پنج روز؟ که این دو قول معروف بین علما و مورخان ما است.
دوم: این که رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله در چه تاریخی بوده است؟ آیا در روز بیست و هشت صفر واقع گردید و یا در روز دوازدهم ربیع الاول (آن طوری که اهل سنت نقل می‌کنند؟)
هر یک از این دو قول، تأثیر خاصی در تعیین روز شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها خواهد داشت. علامه طبرسی در اعلام الوری درباره مدت زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پس از رحلت پدرش پیامبر صلی الله علیه و آله و تاریخ شهادتش گفت: روایت شد که حضرت زهرا سلام الله علیها در سوم جمادی الآخره سال یازدهم از هجرت وفات کرد و مدت نود پنج روز و یا چهار ماه پس از پدر بزرگوارش در جهان زندگی کرد.[۵]
البته قول‌های دیگری نیز درباره شهادت آن حضرت بیان گردید که به خاطر عدم شهرت، اشاره‌ای به آن‌ها نمی‌کنیم. به هر روی این مسئله قابل تأمل و جای بحث و بررسی بیشتر و فنی‌تر است و مجال دیگری می‌طلبد. اما شیعیان و محبان اهل بیت علیهم‌السلام به خاطر عشق و علاقه بی‌حد به خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هم در سیزدهم جمادی الاول و هم در سوم جمادی الآخره در سوگ آن بانوی بزرگ عالم اسلام، سیاه‌پوش و عزادار می‌باشند.
بدین جهت، دو ایام فاطمیه را گرامی می‌دارند. سیزدهم جمادی الاول، نخستین روز فاطمیه اول است.
